CHẨM CHÉO GIA VỊ ĐỘC ĐÁO CỦA MẢNH ĐẤT MỘC CHÂU

Chẩm chéo là một món nước chấm không thể thiếu trong mâm cơm của người Thái ở Tây Bắc nói chung và ở Mộc Châu nói riêng. Món này thường được dùng để ăn kèm với các món như: măng, xôi, rau, cá... Chẩm chéo có hương vị đặc trưng của nhiều loại rau thơm giã nhỏ, vị cay của ớt nướng và mùi thơm ngái độc đáo của hạt tiêu rừng sẽ đem đến một cảm giác lạ lẫm khi thưởng thức.

Chẩm chéo

Trong tiếng Thái, "Chẩm" có nghĩa là nước chấm còn “chéo” là thứ được làm từ các nguyên liệu như: muối, bột ngọt, tỏi, ớt tươi, lá tỏi tươi, lá chanh tươi, lá mùi tàu… và một nguyên liệu không thể thiếu là mắc khén là một loại hạt tiêu rừng. Các nguyên liệu được nướng qua than hoa đến khi có mùi thơm đặc trưng, rồi băm nhỏ, giã nhuyễn, trộn đều, ta sẽ được “chéo”. Để làm ra bát nước chấm “chẩm chéo” ta chỉ cần thêm chút mắm vào “chéo”, nêm lại vừa ăn là được.

Chéo sau khi đã được thêm mắm

Ngoài món “chéo” cơ bản, người ta có thể gia giảm hay thêm vào các loại nguyên liệu để chế biến thành những món chéo khác nhau như chéo pà (chéo cá), chéo tắp cáy (chéo gan gà), chéo nặm xổm (chéo nước chua), chéo hòm pẻn (chéo rau mùi),… Tên của các món chéo chính là sự biến tấu của các nguyên liệu được thêm vào chéo cơ bản, mỗi món chéo lại có hương vị đặc trưng riêng dùng với các món ăn khác nhau.

Chẩm chéo thích hợp với nhiều món ăn khác nhau, các món rau củ quả luộc, thịt lợn luộc, thịt bò thịt trâu… Và phải kể đến đó là Măng đắng Mộc Châu chấm với chẩm chéo, đây là một món rất đáng để thử khi bạn đặt chân đến vùng đất này.

Măng đắng Mộc Châu ăn cùng chẩm chéo

Và sẽ là thiếu sót nếu ăn chẩm chéo mà không thử với các loại quả chua như xoài xanh, nhót hay mận, đào. Một món ăn độc đáo nữa rất hay được người Thái ở Mộc Châu ăn cùng với chẩm chéo là món bắp cải cuốn nhót.

Bắp cải cuốn nhót- Món ăn độc đáo của người Thái ở Mộc Châu

Để làm món bắp cải cuốn nhót, người Thái Mộc Châu chọn những chùm nhót xanh vừa thành quả chưa lâu. Quả nhót đạt tiêu chuẩn nhất là khi vừa đủ tầm, không non quá mà cũng không già quá, lớp phấn chỉ mới trăng trắng. Quả nhót phải xanh mướt, hơi mềm mềm, chưa mọng nước và chua rôn rốt, lại cũng thoảng qua vị chát nữa. Tiếp theo là chọn những lá bắp cải vừa tầm, không già, không non quá, trắng nõn nà. Thêm vài lát tỏi, lá rau mùi, ít gừng thái lát nữa là được.

Bắp cải cuốn nhót- món ăn độc đáo của người Thái ở Mộc Châu

Có một điều kì lạ ở đây là, chẩm chéo được truyền trong cộng đồng người Thái vừa là một món ăn vừa như một liều thuốc. Đồng bào dù ăn những thức ăn sống, tái hay nướng chín tới đều không bị đau bụng. Và, chẩm chéo cho đến bây giờ vẫn luôn là món không thể thiếu trong mâm cơm của người Thái.